Tomasz Piotr Czyżewski

Tomasz Piotr Czyżewski, ur. w 1970 artysta plastyk, dyplom magisterski PWSSP w Poznaniu uzyskał w 1995. W 2008 ukończył podyplomowe studia z muzealnictwa na UMK w Toruniu. Aktualnie jest doktorantem IS UJK w Kielcach. Adiunkt w Muzeum Regionalnym w Kutnie (dział sztuki). Autor scenariuszy, tekstów i muzealnych ekspozycji z zakresu historii sztuki. Równolegle zajmuje się sztukami wizualnymi i projektowaniem przestrzeni (często z wykorzystaniem obszarów zabytkowych, jak Pałac w Nieborowie czy Park Romantyczny w Arkadii). Szczególnie ważnym obszarem jego poszukiwań jest przestrzeń miejska, fizycznie doświadczalna, wypełniana przedmiotami, naznaczona ludzką aktywnością. Założyciel grup artystycznych. Aktualnie realizuje dwa autorskie projekty artystyczne: „Męskie obszary sztuki” oraz „Pejzaż rudymentarny”.
________________________________

Blizny, skalpy i zranienia ozdobne:
________________________________

Czy zranienie obszaru miejskiego jest możliwe? Czy powstałe w ten sposób blizny w tkance miejskiej mogą być zauważalne? Czy istnieje szansa na zbadanie tego zjawiska i przeniesienie go na język wizualny? Na te i wiele innych pytań, za pomocą swojego projektu, stara się odpowiedzieć artysta, który od lat zgłębia zagadnienia powiązane z obszarami kulturowymi i architektonicznymi przestrzeni miejskiej. Efekty tych badań próbuje zobrazować przy użyciu języka malarskiego.

Tomasz Piotr Czyżewski zajmuje się malarstwem sztalugowym, realizując także działania sytuujące się na styku wielu dziedzin. Obok twórczości stricte malarskiej, Czyżewski w projektach swych posługuje się m.in. technikami ściennymi, cyfrowymi, a także rzeźbiarskimi i fotograficznymi. Interesuje go eksperyment formalny, który w pewnej mierze związany jest z fascynacją procesami rozpadu i destrukcji. Nie jest to jednak wątek rozumiany jednotorowo, jako że procesy te w twórczości Czyżewskiego badane są zarówno w aspekcie biologicznym, fizjologicznym, jak i kulturowo-społecznym.

W dużej mierze to właśnie przestrzeń miejska i przynależąca do niej problematyka stały się punktem wyjścia do realizowanego przez artystę rozbudowanego projektu pt. Pejzaż rudymentarny, który w bezpośredni sposób odnosi się do krajobrazu urbanistycznego Kutna, a więc miasta, z którym artysta jest związany. I być może bardziej niż o przestrzeń stricte miejską chodzi o obszar kulturowy (ten podstawowy, jak i ten zanikający), który – podobnie jak krajobraz większości miast – podlega nieustającym transformacjom, niekiedy także w swym pierwotnym charakterze całkowicie zanikając. To także – jak mówi artysta – „zapis osobistych, ludzkich historii, jak też historii architektury i historii ogólnej”. Pejzaż rudymentarny jest wobec tego formą interdyscyplinarnej wariacji na temat kultury lokalnej, a także specyfiki miasta, które przez artystę zostało znakomicie rozpoznane i zrozumiane. Jest również próbą artystyczno-badawczego spojrzenia na to, co stałe i powszechne, a także (poniekąd) sposobem na zachowanie tego, co szczątkowe i z czasem bezpowrotnie tracone. Dlatego też warto zwrócić uwagę na użyte w tym projekcie środki formalne, które nie są przypadkowe – zostały bowiem dobrane jako efekt wielu eksperymentów umożliwiających artyście zastosowanie techniki najbardziej do tego projektu odpowiedniej. W dużej mierze są to fotomontaże i kolaże, w których – jak pisze Małgorzata Kopczyńska – „magiczny realizm sąsiaduje z naukową analizą, a zmysł satyryka z czułym spojrzeniem pejzażysty”.

Prezentowany w Galerii Muzeum Stanisława Staszica w Pile cykl pt. Blizny, skalpy i zranienia ozdobne jest w pewnym sensie kontynuacją Pejzażu rudymentarnego, a także wstępem do rozważań nad nowym projektem, w którym artysta planuje skupić się na mniej pogodnych akcentach badanego przez siebie krajobrazu. Przygotowuje się, by za pomocą środków wizualnych opowiedzieć o przestrzeni ranionej i zabliźniającej się, będącej niejako efektem działalności i ingerencji człowieka w środowisko naturalne i zastane. Dekoracyjne walory zniszczeń, a także destrukcyjny wpływ czasu na obiekty architektoniczne interesują Czyżewskiego od dawna, co ma także przełożenie na zastosowaną w tym cyklu technikę. Bowiem pomimo że malarska, opiera się na użyciu charakterystycznych dla całej serii strzępków zaschniętych warstw farby, które przez wiele lat przygotowywane i kolekcjonowane stały się ostatecznie podstawowym elementem przestrzeni obrazowej realizacji najnowszych. A te utrzymane są w duchu abstrakcji spontanicznej, będącej też dalekim echem malarstwa materii. Mięsiste nawarstwienia, przenikające się z niekiedy płasko położonym tłem, dynamizowane są poprzez jaskrawy i kontrastowy koloryt, który w malarstwie tym odgrywa ważną rolę. Oprócz tego że jest jednym z podstawowych czynników budujących kompozycję, odpowiada również za przekaz emocji i zawartej w pracach treści. Obrazy te zawierają w sobie wspomniane już powyżej strzępki, które niczym skalpy – w metaforycznym ujęciu – są również pamięcią po działaniach wcześniejszych, swoistą bazą i łącznikiem pomiędzy realizowanymi przez artystę cyklami. Jest tu coś jeszcze – anty-technologiczne użycie farb akrylowych, olejnych, żywic, wosków, gruntów itd., które dla artysty przybierają formę swoistych pułapek technologicznych, będąc także w pewnym sensie formą – jak mówi – „celowego ranienia technologii malarskiej, by uzyskać dekoracyjne efekty lub by doświadczyć eksperymentu i estetycznego poszerzenia”.

Ale nie tylko płótna Czyżewski pokazuje na tej wystawie. Jest na niej również kilka większych prac na papierze, które w znaczny sposób różnią się od tradycyjnie ujętych obrazów. Przede wszystkim dlatego że papierowy podkład został przez artystę przygotowany w taki sposób, by za pomocą przyjętych przez strukturę podłoża zacieków i wtopień wyeksponować dekoracyjne walory intencjonalnie zaprojektowanych destruktów. Bo – jak mówi – „dekoracyjne walory zniszczeń fascynują mnie od niepamiętnych czasów […]. Stały się dla mnie bardziej istotne, gdy zajęła mnie przestrzeń publiczna, szpecące bądź akceptowane znaki czasu na architekturze, palimpsesty urbanistyczne, agresywna ingerencja budowlana w zastany krajobraz”. Można wobec tego powiedzieć, że istotny jest tu w dalszym ciągu pejzaż, który okaleczany jest przez ludzi i upływający czas w wieloraki sposób: od chaosu urbanistycznego, poprzez ingerencję w lokalną, zastaną i ugruntowaną kulturę, po wykrzywianie tejże w imię postępu cywilizacyjnego.

Blizny, skalpy i zranienia ozdobne jako projekt mogą funkcjonować w sposób całkowicie autonomiczny. Warto jednak pamiętać, że jest to przede wszystkim interesujący pod wieloma względami wstęp do projektu bardziej rozbudowanego, nad którym artysta zaczął właśnie pracę i który – mam nadzieję – będziemy mogli niebawem oglądać.

Kama Wróbel